Bölge Çalışmaları, dünyadaki gelişmeleri yakından takip etmek, farklı bölgelerin değişim dinamiklerini ve birbirleriyle olan ilişkilerini daha iyi bir şekilde analiz etmek için yeni gelişen bir alandır. Türkiye’nin çeşitli bölgelerle geliştirdiği veya geliştireceği çok yönlü ilişkiler için öngörülerde bulunmak, politikalar üretmek ve önerilerde bulunmak bakımından önemli bir araştırma alanıdır. Bölge araştırmalarında ülkelerin kültürel, tarihsel, sosyolojik, ekonomik ve siyasi özellikleri incelenip değerlendirildiğinde ilgili ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesinde de önemli katkıda bulunacaktır. Bölgelerin jeo-stratejik konumu, ekonomik ve siyasi yapısı bölge ülkeleri üzerinde ciddi etkilere yol açtığı gibi hem birbirleriyle hem de küresel güçlerle olan ilişkilerine büyük etkide bulunmaktadır.

Eğitim, teknoloji, kişi başı gelir, yaşam süresi ve mutluluk gibi konularda dünyanın önde gelen ülkelerinden olan Nordik ülkeleri izledikleri politikalarla da dikkat çeken bir bölge olmaktadır. Yumuşak güç perspektifiyle hareket eden ve küçük devletler kategorisinde yer almalarına rağmen izledikleri dış politika ile –örneğin İsveç’in oluşturduğu feminist dış politika- uluslararası ilişkilerde dikkat çeken bir bölge olmuştur. Nordik ülkeleri olarak adlandırılan Danimarka, Finlandiya, İzlanda, Norveç ve İsveç araştırmaları Türkiye’de az çalışılan bölgelerden biri olma özelliğini taşımaktadır. Nordik bölgesi, son yüzyılda küresel siyaset açısından önemi gittikçe artan bir bölgedir. Özellikle Rusya’nın Karadeniz’deki ve Baltık’taki faaliyetleri, NATO’nun askeri gücünü bölgede daha etkin kullanmasına yol açmaktadır. Türkiye’nin hem AB aday üyesi hem de bir NATO ülkesi olması, Nordik’teki gelişmeleri de yakından takip etmesini gerekli kılmaktadır. Ayrıca Türkiye, AB üyeliği müzakerelerinde de Nordik ülkelerin desteğine ihtiyaç duymaktadır.

Nordik ülkeleri, Türkiye’de “Şimal ülkeleri” olarak da adlandırılan Avrupa kıtasının kuzeyinde yer almaktadır. İskandinavya ve Nordik ifadeleri ise birbirinin yerine kullanılan veya farklı tanımlamalarla açıklanmaya çalışılan kavramlardır. Coğrafi açıdan İskandinavya yarımadası; İsveç, Norveç ve Finlandiya’nın bir kısmını oluşturduğu için İsveç ve Norveç’e odaklanılmaktadır. Filolojik açıdan ise değerlendirildiğinde İsveç, Norveç ve Danimarka İskandinavya ülkeleri olarak kabul edilmekte ve bu tanım çerçevesinde en yaygın kullanılan terimdir. “Norsemen” terimi içerisinde İzlanda ve Faroe Adaları da değerlendirilmekte çünkü aynı dil ailesine mensuptur. Günümüzde İskandinavya; kültür esas alınarak İsveç, Norveç ve Danimarka için kullanılmakta dolaysıyla İzlanda ve Finlandiya söz konusu tanımdan dışında bırakılmıştır. Bunun yerine 5 ülkeyi tanımlamak için İskandinav dillerinde “Norden”  yani Nordik ifadesi kullanılmaktadır. İskandinavya terimi ise farklı tanımlanmaktadır. Örneğin; The Oxford Dictionary: İskandinavya’yı: Danimarka, Norveç, İsveç ve İzlanda şeklinde açıklamaktadır. The Encyclopedia Britannica ise Norveç, İsveç ve Danimarka şeklinde tanımlarken daha geniş anlamda ise İzlanda ve Finlandiya’yı da içine alan bir tanım yapmaktadır. Webster’s Online Dictionary ise Kuzey Avrupa yarımadasını oluşturan bölgeye İsveç ve Norveç şeklinde tanımlarken Finlandiya ve İzlanda ise bazen İskandinavya ülkeleri içerisinde değerlendirilmektedir. Türkiye’de Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde ise İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya ülkeleri için Şimal veya İskandinavya ülkeleri tabiri kullanılmış günümüzde ise söz konusu ülkeler için İskandinavya ifadesiyle genel bir değerlendirme yapılmaktadır.

Türk akademisinde gelişmeyi bekleyen alanlardan biri olan Nordik çalışmaları, Türkiye’de en az çalışılan alanlardan biri olma özelliğine sahiptir. Son zamanlarda Nordik çalışmalarına yönelik bireysel ilgi dışında siyasi bir ilgi olmadığından kapsamlı ve kurumsal çalışmalar da görülmemektedir. Fakat bireysel gayretlerle Nordik ülkelerine ilişkin hazırlanan çalışmalar, genellikle Türk-Nordik ikili ilişkileri üzerine odaklanmakta ve literatürün her geçen gün az da olsa istikrarlı bir şekilde zenginleştiğini ve çeşitlendiğini görmek mümkündür.

Türkiye’de Nordik Ülkeleri hakkında ilk araştırmalara baktığımızda: 16.yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti, Nordik ülkeleri ile siyasi ve diplomatik ilişkiler kurmaya başlamış ve zamanla diğer alanlarda da ilişkiler çeşitlenmişti. Osmanlı döneminde Nordik üzerine yapılan ilk yayınlar, 18. yüzyıldan itibaren oluşmaya başlamıştı. Nordik ülkeler içerisinde Türkiye’de en fazla çalışma yapılan ülke İsveç olmuştur. İsveç’in uzun yıllar bağımsız bir ülke olması, İskandinavya ve Baltık coğrafyasında etkili bir güç olması, Çarlık Rusya aleyhinde politikalar izlemesi, Osmanlı-İsveç ilişkilerinin de gelişmesini sağlamıştı. Nordik bölgesi üzerine yapılan ilk çalışmalar Osmanlı elçilerinin gittikleri ülkeler hakkında hazırladıkları raporlar (sefaretname) ve seyyahların yazdığı eserlerdir.

Türkiye’de Nordik (veya İskandinavya) ve Baltık ülkeleri üzerine doğrudan araştırma yapan araştırma merkezi ve düşünce kuruluşu bulunmamaktadır. Türkiye’de Nordik ve Baltık ülkelerine odaklanan araştırma merkezi ve düşünce kuruluşları bulanmasa da Avrupa üzerine çalışma yapan kuruluşlar, zaman zaman Nordik ve Baltık ülkelerine de yer vermektedir.

Türkiye’de herhangi bir devlet veya özel eğitim kurumunda Nordik dilleri üzerine eğitim verilmemektedir. Sadece İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde belirli dönemlerde İsveççe kursları açılmaktadır. Türkiye’de Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM) tarafından yapılan Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı (YDS) için seçilen 23 dil arasında Danca, Nordik dilleri arasında tek olma özelliğine sahiptir. Danca’dan sınava giren aday sayısı (2017 verilerine göre 5 kişi) en az sayısını oluşturmaktadır. Türkiye’de Nordik dillerinin öğrenilmesi imkânın bulunmaması, bölgeye ilginin az olması, kariyer olanaklarında bu dillerin çok fazla ön plana çıkmaması söz konusu dillere rağbeti de artırmamaktadır. Ticaret Odaları ve İş Konseyleri, Nordik ülkelerini tanıtan ve ekonomik imkânlara dair rapor ve ülke profili yayınlayarak bu ülkelerin tanıtılmasına önemli bir katkı sağlamaktadır.

Sonuç olarak,

  • Nordik ve Baltık ülkelerinin çatışma bölgeleri olmaması akademik ve siyasi ilgiyi de doğru bir orantıyla azaltmaktadır. Fakat Rusya’nın Kırım, Ukrayna ve Baltık Denizi’ndeki faaliyetleri NATO ülkelerini ve bölge ülkelerini endişelendirdiği için bölgenin sık sık gündeme gelmesine neden olmuştur. Bu da akademik çalışmaların sayısında kısmen de olsa bir artışa yol açmıştır.
  • Nordik ülkelerinin tarihsel süreç içerisinde Türkiye’de “soğuk”, “ilgisiz”, “uzak” bir yaklaşımla ele alınmıştır. Bu da bölge ülkeleri hakkında sınırlı sayıda çalışmanın yapılmasına zemin hazırlamıştır.
  • Her geçen gün Nordik ülkeleri hakkında yapılan araştırma sayısı artmaktadır. Söz konusu sayıyı, hazırlanan Yüksek lisans ve doktora tezleriyle değerlendirmek mümkündür. Bunun dışında bilimsel olmayan popüler eserlerin, bir artış içinde olduğunu da gözlemlemek mümkündür.
  • Nordik ülkeleri hakkında yapılan çalışmalar kurumsal olmaktan ziyade kişisel gayretlerle yürütülmektedir.
  • Türkiye’de sadece Nordik veya Baltık ülkelerine odaklanan herhangi bir kurum veya kuruluş bulunmamaktadır.
  • Bölge ülkelerinin düşük bir nüfusa sahip olması ve coğrafi uzaklık gibi etkenler ticari ilişkilerinin yoğunlaşmasını önlemektedir.
  • Rusya ve NATO’nun askeri tatbikatları bölgenin ısınmasına yol açmaktadır. Bu da özellikle İsveç ve Finlandiya’nın NATO ile ilişkilerini geliştirmesini ve üyelik durumlarının sık sık gündeme gelmesine yol açmaktadır. Ayrıca NATO’nun çevreleme politikası, İsveç ve Finlandiya’nın durumunu hassaslaştırmaktadır.
  • Nordik ülkelerinin, Türkiye’nin AB üyeliğine destek vermesi Türkiye-Nordik ilişkilerinin de gelişmesini sağlamaktadır.
  • Nordik ülkelerinin; feminist dış politika, insan hakları, demokrasi, hukukun üstünlüğü, ekonomik ve sosyal konulardaki adımları dünya genelinde de ilgiyle takip edilmektedir. Bu da Türkiye’de söz konusu ülkeler hakkında bilimsel çalışmaların yapılmasına zemin hazırlamaktadır.
  • Türkiye-Nordik ilişkilerinde kazan-kazan (win-win) politikası çerçevesinde hareket edilmekte bu da özellikle ekonomik ilişkilerin her geçen yoğunlaştığı görülmektedir.
  • Nordik ülkelerinin, Türkiye’yi AB üyelik sürecinde zaman zaman insan hakları ve terör konusunda eleştirmeleri ilişkilerin hassas noktalarını oluşturmaktadır.